Joanna Rutkowska
Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
W artykule zostaną zaprezentowane wyniki badań z zakresu językowego obrazu świata, tu konkretnie: obrazu wartości wykreowanych przez Sewera w powieści „Matka”. Pod pojęciem wartości rozumiem m.in. rodzinę, pracę, wiarę, czyli tzw. wartości wyższe.
Z powieści Matka Ignacego Maciejowskiego wyłania się obraz wartości, na które składają się m.in. rodzina, praca, wiara. Wykreowane w powieści relacje rodzinne są nie tylko pozytywne, tradycyjne, właściwe i poprawne, ale i stereotypowe. Źródłem podtrzymywania i zacieśniania rodzinnych więzi jest dom, który stanowiąc odrębną wartość, łączy pokolenia, krzewi tradycję, łagodzi obyczaje oraz stanowi ośrodek małej wspólnoty chłopskiej z XIX wieku, której przedstawicielem jest rodzina Magdy, Szymona, Marysi, Antka i Władka Porębskich. Bohaterowie szanują i krzewią wartości, jak np. wiara czy praca, których językowy obraz przeplata się konsekwentnie z obrazem rodziny i domu. Są to zatem wartości nierozłączne, współdziałające.
Maciejowski do wykreowania obrazu wartości stosuje szereg figur i tropów stylistycznych, wśród których dominują epitety, porównania, apostrofy oraz wyrazy nacechowane emocjonalnie.
Słowa klucze
Językowy obraz świata, proza, stylistyka, wartości
Bibliografia
Ignacy Maciejowski (Sewer), Matka. Powieść z życia ludu, w: Dzieła wybrane, Ignacy Maciejowski, t. VII (Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1955), 9–159.
Skorupska-Raczyńska, Elżbieta, „Obraz ludowej religijności w powieściach chłopskich Elizy Orzeszkowej”. W: Język doświadczenia religijnego, red. Grzegorz Cyran, Elżbieta Skorupska-Raczyńska. T. II. Szczecin: Wydział Teologiczny Uniwersytetu Szczecińskiego, 2009.
Skubalanka Teresa. Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1984