Tomasz Mika
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Artykuł stanowi rozpoznanie zagadnienia, którego w nauce nie podejmowano od ponad stu lat – różnic między średniowiecznymi polskimi przekazami Reguły III Zakonu św. Franciszka i ich interpretacji w kontekście wernakularyzacji (utekstowienia) języka polskiego. Najstarszy polski przekaz reguły (ok.1484) – włocławski – okazał się tekstem najbardziej złożonym, wielowarstwowym genetycznie, noszącym ślady kolejnych przetworzeń dokonywanych przez kolejnych skrybów. Istotą tych przetworzeń było wciąganie do tekstu glos, w rezultacie czego powstał tekst redundantny znaczeniowo, w którym ta sama rzecz jest nazwana na dwa, a czasem trzy sposoby, czasem kosztem spójności (także gramatycznej) zdania. Zupełnie odmiennie prezentują się przekazy kórnickie (młodsze o 30-40 lat). Są znacznie bardziej oszczędne w słowach, a jeden z nich jest wręcz lakoniczny. Ich porównanie pokazuje nie tylko samo zróżnicowanie języka tekstów, ale pozwala podjąć zagadnienie roli tłumaczenia i wielokrotnego przepisywania tłumaczonych w średniowieczu tekstów dla języka staropolskiego (rozbudowywanie zdań, budowanie synonimii).