Sylwia Sojda

Uniwersytet Śląski

Język tworzy literaturę, bez opisu i badania języka nie jest możliwe badanie literatury. Ujęcie lingwistyczne pozwala spoglądać na tekst literacki z wielu perspektyw.

Przedmiotem mojego zainteresowania w wystąpieniu będzie komparacja języka słowackiego z językiem polskim z uwzględnieniem kategorii liczby. Jest to jedna z podstawowych kategorii gramatycznych i semantycznych, obecna w wielu językach, różnorodnie zatem przedstawiana. Rozważania będą miały charakter wstępny, będą swego rodzaju prolegomena do problematyki liczby w ujęciu konfrontatywnym.

Korpusem materiałowym będzie proza słowackiego pisarza Pavla Rankova, zdobywcy w 2013 roku Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus za powieść „Zdarzyło się pierwszego września (albo kiedy indziej)” i jej przekłady na język polski.

Dociekania naukowe oparte na takim korpusie (wymieniona powieść i powieść Matki) będą oscylowały wokół rzeczowników, wymykających się regułom gramatycznym, np. poprzez pozostawanie nieodmiennymi przez liczbę. Przyjrzę się zatem rzeczownikom singularia tantum i pluralia tantum. Wskażę kategorie tych rzeczowników w języku oryginału i w języku przekładu (polskim).

Drugą kwestią, nad którą się zastanowię jest problematyka plurakcyjności czasownika (ang. pluractionality). Spróbuję wskazać wyznaczniki plurakcyjności w polskim i słowackim czasowniku i odpowiedzieć na pytanie o istnienie tej kategorii w porównywanych językach. Plurakcyjność czasownika jest kategorią nieopisaną w lingwistyce słowiańskiej, choć niewątpliwie interesującą i wartą uwagi. Jest związana z dystrybutywnością czasownika, z mnogim agensem lub/i pacjensem. W szerokim znaczeniu, czasownik plurakcyjny odnosi się do czasowników wskazujących na akcję powtarzaną wielokrotnie, akcję, przy której występuje mnogi agens oraz taką, gdzie czasownik wymaga mnogiego pacjensa. W konsekwencji, kategoria plurakcyjności może być opisywana na płaszczyźnie semantycznej (jako krotność akcji) lub składniowej (mnogość podmiotu i/lub mnogość orzeczenia).

Słowa klucze

proza Pavla Rankova, liczba, plurakcyjność czasownika, singularia tantum, pluralia tantum

Bibliografia

P. Rankov, Zdarzyło się pierwszego września (albo kiedy indziej). Tłum. T. Grabiński. Wyd. Książkowe Klimaty, 2013.

P. Rankov, Matki. Tłum. T. Grabiński, Wyd. Książkowe Klimaty, 2015.

H. Jadacka, Pluralia tantum w opisie leksykograficznym. „LingVaria“, 2006, 1, s. 161-169.

W. Maciejewski, Czasowniki plurakcyjne w języku polskim? „Slovo. Journal of Slavic Languages, Literatures and Cultures”, 55, s. 110–117.