Językowo-kulturowe sygnały pokoleniowej interpretacji świata w wybranych utworach przedstawicieli generacji X, Y i Z

Małgorzata Garnek

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Każde ze współczesnych pokoleń urodziło się w innych czasach, w odmiennych realiach dorastało, inne wydarzenia je ukształtowały i zdeterminowały ich przyszłe zachowania i poglądy. Dla generacji X to m.in. wydarzenia związane z rokiem 1989, dla Y nastanie ery internetu, zaś dla pokolenia Z pandemia COVID-19. Doświadczenia pokoleniowe zostawiają wyraźne ślady w semantyczno-leksykalnej warstwie języka. Językowo-kulturowe sygnały pokoleniowości są widoczne także w tekstach artystycznych, ukazujących pogłębioną, świadomie przedstawioną interpretację świata. Każde z pokoleń, z uwagi na odmienny bagaż doświadczeń, uwarunkowania kulturowe i historyczne, jest w stanie patrzeć na świat na swój własny sposób, który starają się uchwycić i wyrazić w słowach autorzy tekstów artystycznych.

Tematem wystąpienia będą sygnały pokoleniowej interpretacji świata widoczne w wybranych utworach przedstawicieli generacji X, Y i Z. Przyjmuję, że przedstawiciele pokolenia X to osoby urodzone w latach 1961‒1985, pokolenia Y – 1985-1995, zaś Z – 1995-2010.

Jako pokolenie rozumiem, za Wielkim słownikiem języka polskiego ‘ogół ludzi ukształtowanych przez podobne lub te same przeżycia, doświadczenia itp.’ (WSJP: 650).

Na podstawie analizowanych tekstów postaram się zatem ustalić, jakie wydarzenia, przeżycia, doświadczenia czy realia, najsilniej zarysowały się w świadomości przedstawicieli poszczególnych pokoleń. Główny problem badawczy mojego wystąpienia dotyczy więc sposobów konceptualizowania i interpretowania zmieniającej się rzeczywistości, widocznych w tekstach poetek i poetów należących do wymienionych generacji.

Bazę materiałową mojego wystąpienia będą stanowiły dane zaczerpnięte, po pierwsze, ze słowników współczesnej polszczyzny, po drugie zaś – z wybranych tekstów poetów i poetek należących do generacji X, Y i Z.

W opisie językowych sygnałów pokoleniowej interpretacji rzeczywistości docelowo posłużę się metodologią badań nad językowym obrazem świata, wychodząc jednakże od metody tradycyjnej analizy leksykalno-semantycznej. Rozpoczynając od danych utrwalonych w materiałach leksykograficznych, postaram się stopniowo poszerzać opis o elementy wyłaniające się z tekstów artystycznych, które „stanowią cenny, niekiedy wręcz podstawowy materiał dla badaczy starających się odtworzyć system pojęciowy utrwalony w języku i mogą być wielorako wykorzystywane” (Pajdzińska, Tokarski 1996: 156).

Słowa klucze

Pokolenie / generacja, tekst artystyczny, językowy obraz świata.

Bibliografia

1. J. Bartmiński, R. Tokarski, Językowy obraz świata a spójność tekstu, w: Tekstologia, cz. 1, red. J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, Lublin 2004, s. 210–228.

2. A. Klimczuk, Koncepcja solidarności pokoleń w krajowej polityce społecznej, w: A. Fabiś, A. Łacina-Łanowski, Ł. Tomczyk (red.), Kreatywna starość. Jubileusz XV-lecia Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Oświęcimiu, Oświęcim 2013, s. 99–111.

3. A. Pajdzińska, R. Tokarski, Językowy obraz świata – konwencja i kreacja, „Pamiętnik Literacki” 1996, LXXXVII, z. 4, s. 143–158.